अन्डरवर्ल्ड डन दाउद इब्राहिम, हाजी मस्तानलाई माथ खुवाउने को थिए ‘एजुकेटेड डन’?

काठमाडौं– भारतमा डनगिरीको सुरुआती हाजी मस्तानले गरेको बताइन्छ। 

उनी राजनीतिक छवि बनाउन कोशिश गर्दा दाउद इब्राहिमबाट मारिएका थिए। 

तर रोचक के छ भने उनै हाजी मस्तानले अन्य डनसँग दाउद इब्राहिमको मिलापत्र गराउने काम पनि निक्कै गरेका थिए। 

८० र ९० को दशकमा भारतको खासगरी मुम्बई (बम्बई)को अपराधको दुनियाँ निक्कै रोचक छ।

हाजी मस्तान, करिम लाला, दाउदका बारेमा निक्कै जानकारी बाहिर आइसकेका छन्। 

तर यी तीनै जनालाई माथ खुवाउने र त्योबेला केमेस्ट्रीमा बीएसी गरेका एउटा भयानक डन थिए, जसलाई वाडालामा इन्काउन्टर गरियो।

यस सन्दर्भमा बलिउडमा जोन अब्राहम अभिनित फिल्म ‘सूटआउट एट वाडाला’ बनेको थियो। तर त्यसमा कथानक पनि मिसाइएको कारण सम्बन्धित डनको भूमिकालाई ब्यापक प्रभावी नदेखाइएको दाबी गरिन्छ। 

अब्राहमले भूमिका निभाएको डनको नाम हो, ‘मान्या सुर्वे।’

मान्या सुर्वेको इन्काउन्टर सन् १९८२ मा भएको थियो। तर त्यो समयमा बम्बईको तोकिएका क्षेत्रमा निक्कै डर र त्रास मच्चाएका मान्या सुर्वेलाई भारतीय आपराधिक दुनियाँमा ‘एजुकेटेड’ डन समेत भनिन्छ।

मान्या सुर्वेको उदय कसरी भयो? 
मान्या सुर्वेको जन्म १९४४ मा भारतको मुम्बईको माटुंगा क्षेत्रमा भएको थियो।

उनी सानैदेखि पढाइमा तेज थिए। उनले किर्लोसकर कलेजबाट बीएसी गरे र उत्कृष्ट अंक ७८ प्रतिशत ल्याए।

उनको अपराधमा प्रवेश भने दाजु भारत सुर्वे र अन्य गिरोह सदस्यसँगै भएको हो। एक पुलिस इन्स्पेक्टरको हत्यामा फसाइएपछि उनी १९६९ मा जेल परे।

रोचक के छ भने भारत सुर्वे अपराधको दुनियाँमा रहेर भाई मान्या सुर्वेलाई पढाइरहेका थिए। तर, उनीहरूको सम्बन्ध अचम्मको छ। उनीहरु दुई बाउका दुई छोरा थिए। भारत सुर्वेका बुवासँग मान्य सुर्वेकी आमाले बिहे गरेपछि सम्बन्ध जोडिएको थियो। 

जेलमै उनले माफिया र अपराधीहरूको नेटवर्क बनाएका थिए। जेलबाट छुटेपछि उनले शिवाजी पार्क, डडर, माटुंगा, परेल क्षेत्र कब्जा गर्न थाले।

उनले एक छुट्टै स्वतन्त्र गिरोह बनाएका थिए र हाजी मस्तान, करीम लाला र दाऊद इब्राहिमको जस्ता डनहरूको दबदबालाई चुनौती दिन थाले।

मान्या सुर्वे हिंस्रक, बौद्धिक र रणनीतिक डन थिए। उनले सिधा आक्रमण गर्न थाले, जुन शैली उसबेला असामान्य थियो। अन्य डनले त्यसरी आक्रमण गर्दैन थिए।

उनले धेरै व्यवसायीहरूमाथि रंगदारी माग्ने, बैंक लुट्ने, ट्रान्सपोर्ट र सिनेमाघर व्यवसाय नियन्त्रण गर्ने काम गरे।

१९८२ मा मुम्बई पुलिसले अपरेशन मान्या सुर्वे गरेको थियो। 

११ जनवरी १९८२ मा वडाला क्षेत्रमा उनलाई पुलिसले गोली हानी हत्या गरेको थियो। यो घटना भारतको इतिहासमा पहिलो योजनाबद्ध इन्काउन्टर मानिन्छ। 

इन्स्पेक्टर इसाक बागवान र उनका टिमले मान्यालाई मार्ने रणनीति बनाएका थिए।

मान्या सुर्वेको एउटा हत्या जसले दाउदलाई अन्डरवर्ल्ड डन बनायो
दाउद इब्राहिम अन्डरवल्र्ड डन बन्नुमा मान्या सुर्वेको एउटा हत्या प्रकरण रहेको भारतीय अधिकारीहरुले ठहर गरेका छन्। 

दाउद त ति हुन् जसले हाजी मस्तानको पनि हत्या गरिदिए। तर, त्यसअघि नै मान्या सुर्वेले गरेको दाउदका दाजुको हत्या अपराधको जालोको एउटा टर्निङ प्वाइन्ट बन्यो।

दाउद इब्राहिमका दाजु सबीर इब्राहिम कास्करको हत्या १९८१ मा भएको थियो, र मान्या सुर्वेको गिरोह यस घटनामा प्रत्यक्ष संलग्न थियो भन्ने विश्वास गरिन्छ। 

यो हत्या मुम्बई अन्डरवर्ल्डको इतिहासमा एक निर्णायक मोड थियो, जसले दाउद इब्राहिमलाई ‘ग्याङस्टर’ बाट ’डन’ बनायो।

सबीर कास्कर, दाउद इब्राहिमका दाजु, करीम लाला गुटसँग आबद्ध थिए।

उनी त्यतिबेलाको अन्डरवर्ल्डमा ‘माफिया लफंगा’ जस्तो थिए, तर दाउदभन्दा पहिले बलियो थिए।

सबीरले मान्याको गिरोहमाथि दबाब सिर्जना गर्न थालेपछि, मान्या सुर्वेले आफ्नो साथी रङ्गा र बिल्ला (श्रीकान्त शेट्टी र रमण राघव) मार्फत सबीरलाई लक्षित गरे।

एकदिन दिनदहाडै माटुंगा स्टेशन नजिकै सबीरको गोली हानी हत्या गरियो।

यो घटना अन्डरवर्ल्डमा पहिलो ‘टार्गेटेड डेलाइट किलिङ’ मानिन्छ। यो हत्याले मान्या सुर्वेको क्रूरता र मनोवैज्ञानिक रणनीति देखायो।  उसले डर सिर्जना गर्न प्रकाशमा हत्या गर्न रुचाउँथ्यो।

यस घटनाले दाउदलाई व्यक्तिगत र आपराधिक दुवै रूपमा हिंस्रक बनायो। त्यही हत्याको बदला स्वरूप दाउदले सुर्वेको हत्या गर्न पुलिससँग साँठगाँठ गरेको भन्ने पनि चर्चा गरिन्छ। 

मान्या सुर्वेले हत्या र आक्रमणको तीन प्रमुख शैली अपनाउने गरेको विभिन्न विवरणमा भेट्टाउन सकिन्छ। 

सुर्वेले प्रकाशमा हत्या, डर सिर्जना गर्ने उद्देश्यले सार्वजनिक ठाउँमा गोलीकाण्ड गर्ने, पीडितलाई नराम्ररी गोली हान्ने, कहिलेकाहीँ शवलाई प्रदर्शन गर्नेसमेत रणनीति अपनाउने गरेको विवरणमा उल्लेख छन्।

उसले आफ्नो गिरोहका सदस्यलाई छुट्टाछुट्टै बाइक वा गाडीमा पठाउँथ्यो। अचानक आक्रमण गरी तुरुन्तै फरार हुने, जसले पुलिसलाई पक्राउ गर्न गाह्रो बनाउँथ्यो।

पढेको भएका कारण हत्याका लागि विभिन्न आपराधिक उपन्यासका अंशका आधारमा पनि मानसिक शैली अपनाउने मान्या सुर्वेको रणनीति पनि थियो। 
उसले डर, गसिप र अफवाह फैलाउने माध्यमबाट विपक्षीको मनोबल तोड्ने काम गथ्र्यो। आफैं उपस्थित नभइकन पनि उसले उपस्थिति बनाइराख्थ्यो।