अमेरिका र चीनबीचको व्यापार युद्धको अन्त्य कसरी होला ?

काठमाडौँ- चीन र अमेरिकाबीचको व्यापार युद्धमा अब समाधान हुने आशा गरिएको छ । चिनियाँ वाणिज्य मन्त्रालयका प्रवक्ताले शुक्रबार अमेरिकासँग भन्सार शुल्कमा वार्ता गर्ने सम्भावनाको खोजी गरिरहेको बताए ।

चीनबाट अमेरिका आउने केही सामानहरूमा भन्सार दर २४५ प्रतिशत पुगेकोले सारा विश्वले यो समाचारको प्रतीक्षा गरिरहेको थियो । यो अवस्थाले विश्वका दुई ठूला अर्थतन्त्रहरू बीचको व्यापारलाई घाँटी थिचेको छ । यो अवस्थाले मन्दीको जोखिम पनि सिर्जना गरेको छ ।

'अमेरिकी अधिकारीहरूले बारम्बार चीनसँग करको बारेमा वार्ता गर्न इच्छा व्यक्त गरेका छन्,' चिनियाँ वाणिज्य मन्त्रालयका प्रवक्ताले पत्रकारहरूलाई भने ।

उनले भने, 'ट्यारिफको प्रश्नमा चीनको पुरानो अडान यथावत छ । यदि हामी लड्न बाहिर निस्कियौं भने, हामी अन्त्यसम्म लड्नेछौं । यदि कोही कुरा गर्न चाहन्छ भने ढोका खुला छ । यदि अमेरिका वार्ता गर्न चाहन्छ भने, त्यसले यसबारे गम्भीरता देखाउनुपर्नेछ । उसले आफ्नो गलत व्यवहार सच्याउन तयार हुनुपर्छ । अमेरिकाले एकतर्फी कर रद्द गर्नुपर्नेछ ।'

चीनको सरकारी मिडियासँग लिङ्क गरिएको वेइबो खाताबाट गरिएको एक पोस्टमा अमेरिकाले वार्ता गर्ने आफ्नो मनसाय निरन्तर व्यक्त गरिरहेको भनिएको थियो । यसको एक हप्ता अघि अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले चीनसँग करको बारेमा वार्ता भइरहेको दाबी गरेका थिए । यद्यपि, चीनले ट्रम्पको यो दाबीलाई अस्वीकार गरेको छ ।

चाइना सेन्ट्रल टेलिभिजन (सिसिटिभी) सँग सम्बद्ध वेइबो खाता युयुआन्टियनले बिहीबार एक पोस्टमा भने- 'चीनलाई अमेरिकासँग कुरा गर्न आवश्यक छैन । जहाँसम्म मोलमोलाईको कुरा छ, अमेरिका यस समयमा बढी चिन्तित हुनुपर्छ ।' चीन र अमेरिकाबीच कर सम्बन्धी वार्ताको बारेमा निरन्तर दाबी र प्रतिदावीहरू भइरहेका छन् । दुवैले सार्वजनिक रूपमा उनीहरूले वार्ता सुरु नगरेको बताउदै आएका छन् ।

अहिले प्रश्न वार्ता हुन्छ कि हुँदैन भन्ने होइन । बरु, हामीले हेर्नुपर्छ कि यो कहिले, कुन परिस्थितिमा र कसको आदेशमा हुनेछ ?

चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङ र अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पबीचको यो द्वन्द्वलाई विज्ञहरूले चेकमेटको खेल भनेका छन् । उनका अनुसार दुवै जना आफ्नो प्रतिष्ठा जोगाउन चाहन्छन् र गोप्य रूपमा त्यसो गर्न खोजिरहेका छन् । उनी वार्ताबाट दुवै पक्षलाई फाइदा होस् भन्ने चाहन्छन् ।  यसको अर्थ दुवै चाहन्छन् कि व्यापार युद्धको अवस्था रोकियोस् ।

अष्ट्रेलियाली केन्द्र अन चाइना इन द वर्ल्डका एकेडेमिक फेलो वेन-टी सुङले यो दुई कारहरू दौडिरहेको जस्तो भएको टिप्पणी गरेका छन् । जुन देश पहिले पछाडि परेको देखियो त्यो कमजोर मानिनेछ र यस मोडमा कोही पनि कमजोर हेर्न चाहँदैनन् । चीन र अमेरिकाबीच हाल चलिरहेको कर युद्धमा, कुनै पनि नेता जसले स्वीकार गर्छ कि उसले पहिले वार्ता सुरु गरेको थियो भने उसलाई बार्गेनिङमा आफ्नो स्थिति कमजोर बनाएको आरोप लगाइनेछ ।

वार्ताको लागि असहजता देखाउने जो कोही पनि मोलमोलाईमा कमजोर हुनेछ, त्यसैले दुवै पक्षले अर्को पक्ष वार्ताको लागि बढी उत्सुक छ भनेर देखाउन चाहेको देखिएको छ ।

यो एउटा अनौठो अवस्था हो। चीन र अमेरिका दुवैले एउटै नतिजा चाहन्छन्, तर दुवैले त्यो नतिजाको सुझाव दिन चाहँदैनन् । यस परिस्थितिका कारण दुवै पक्षले 'जानीजानी भ्रम' को अवस्था सिर्जना गरिरहेका छन् । यो विषयलाई जानाजानी यति अस्पष्ट तरिकाले बोलिएको छ कि दुवै पक्षले आफूलाई सही भएको दाबी गर्न सकून् । चेकमेटको यो खेलबाट बाहिर निस्कने बाटो भनेको चीन र अमेरिका बीच तेस्रो पक्षले मध्यस्थता गर्नु र दुवै पक्षलाई उनीहरूको हालको अडानबाट अलि पछि हट्न मनाउनु हो । अर्को विकल्प भनेको अर्को पक्षबाट भएको पहलको अर्थ के हो भन्ने बारे मोटामोटी विचार राख्नु हो ।

सामान्यतया यस्तो परिस्थितिमा, वास्तवमा वार्ताको टेबलमा आउने पक्षले यसलाई आफ्नै पहलको रूपमा नभई अर्को पक्षको कार्यको प्रतिक्रियाको रूपमा वर्णन गर्दछ । यदि ट्रम्प र सी बीच ट्यारिफको बारेमा छलफल भयो भने, दुवैले यो व्यापार युद्धमा एक प्रकारको विजय हासिल गरेको देखाउनेछन् ।

यहाँ दुवै पक्षले देखाएको मनोवृत्ति महत्त्वपूर्ण छ । तनाव कम गर्नु एउटा कुरा हो, तर ट्रम्प र सी दुवैले आ-आफ्ना देशवासीहरूका अगाडि आफूलाई विजेताको रूपमा प्रस्तुत गर्न चाहन्छन् ।

ट्रम्प निश्चित रूपमा देखाउन चाहन्छन् कि उनले चीनलाई घुँडा टेकाएका छन्। अर्कोतर्फ, सी जिनपिङ आफ्नो देश र विश्वका जनतालाई देखाउन चाहन्छन् कि उनले ट्रम्पलाई अझ विचारशील व्यक्ति बनाएका छन् । चीनले ट्रम्पबाट चाहेको सहुलियतहरू पाइरहेका छन् भनेर देखाउन चाहन्छ ।

तर घरेलु मोर्चामा, ट्रम्प र जिनपिङ दुवैले शुल्कका कारण समस्याको सामना गरिरहेका छन् । ट्रम्पले आफ्ना देशवासीहरूलाई व्यापार युद्धले मन्दी ल्याउने छैन भनेर विश्वस्त पार्न संघर्ष गरिरहेको देखिन्छ । तर अमेरिकी अर्थतन्त्रको पछिल्लो तथ्याङ्कले २०२२ पछि पहिलो पटक पहिलो त्रैमासिकमा गिरावट आएको देखाएको छ ।

अर्कोतर्फ, अमेरिकाले भन्सार दर बढाउनुअघि सी जिनपिङ आफ्नो देशमा घट्दो खपतको समस्याको सामना गरिरहेका थिए । यससँगै चीनले सम्पत्ति बजार संकट र बेरोजगारीको सामना गरिरहेको थियो ।

अब जिनपिङले चीनका जनतालाई व्यापार युद्धका कारण उत्पन्न संकटबाट बचाउने र कोरोना महामारीपछि फेरि ट्रयाकमा फर्कन संघर्ष गरिरहेको अर्थतन्त्रलाई झनै खराब अवस्थामा जान नदिने आश्वासन दिनुपर्ने चुनाती छ ।

ट्रम्प र सी जिनपिङ दुवैले व्यापार युद्धको यस चरणमा, कुनै पनि पक्षले पूर्ण विजय हासिल गर्नेवाला छैन भन्ने देख्छन् । ट्रम्पलाई थाहा छ कि सबै कुरा उनको पक्षमा हुनेवाला छैन । उनले शतप्रतिशत जित हासिल गर्न सक्दैनन्। त्यसैले, उनीहरू चीनले जति अनुमति दिन्छन् त्यति नै सहुलियत लिन चाहन्छन्। चीनले देखाउनेछ कि उसले ट्रम्पलाई जति चाहेको थियो त्यति नै रोकेको छ । ट्रम्पले यो अवस्था बुझेका छन् ।

चीन ट्रम्पलाई धेरै छुट दिन इच्छुक नहुन सक्छ, तर अहिले दुवै जना सम्झौता कुन बिन्दुमा हुनुपर्छ भन्ने कुरामा अड्किएका छन् जहाँ उनीहरू व्यापार युद्धको विजेता जस्तो देखिन सक्छन् ।