गिरिजाबाबुलाई ‘बेबी किङ’मा मनाएर ज्ञानेन्द्र फकाउन निस्किएका थिए सेनापति कट्वाल

काठमाडौं– गणतन्त्र घोषणाको १७ बर्षपछि फेरि राजसंस्था पुनःस्थापनाको निर्णायक आन्दोलन घोषणाको संघारमा अनेक प्रकारका चर्चा सुरु भएका छन्।

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीदेखि गणतन्त्र नेपालका पहिलो प्रधानमन्त्री र हाल प्रतिपक्षी दलका नेता पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डसम्मको होस् हवास उडेको छ।

तर, गणतन्त्रको चिर हरण उहिबेला गर्ने तयारी भएको थियो। जहाँ गिरिजाप्रसाद कोइराला राजी बनिसकेका थिए। तर उनलाई राष्ट्रपति पदको ललिपप देखाएर प्रचण्डले धोका दिएपछि झल्यास्स भएको पनि स्मरण हुन्छ। 

अहिले हिन्दूत्वका विषयमा कोइराला परिवारका सदस्य कांग्रेस नेता डा. शेखर कोइराला जनमत संग्रहको पक्षमा छन्। यद्यपि त्यसो हुन नसक्ने प्रचण्डको कथन छ। 

तर, गणतन्त्र नै नाश हुनेगरी कस्तो तयारी थियो? यस सन्दर्भमा तत्कालिन प्रधानसेनापति रुक्माङ्गत कटवालको संस्मरणमा उल्लेख छ।

उनको आत्मकथामा कट्वालले लेखेका थिए– 
एक दिन राति प्रधानमन्त्रीले मलाई बालुवाटार डाक्नुभयो। नराम्ररी हकार्नुभयो। खोइ, सबै कुरा मिलाउँछु भन्नुभएको हैन, केही आयो त? ती व्यापारीले च्यारिटी खोल्लान्?’ ज्ञानेन्द्र व्यापारी हुन्, बदमास छन्’ उहाँ आगो हुनुभयो, उनलाई नाफा चाहिन्छ, राजसंस्थाको वास्ता छैन्।

गिरिजाबाबुको मन भाँचिएपछि अरु पार्टीले राजा ज्ञानेन्द्रलाई स्पेस दिन सम्भव नै थिएन। ज्ञानेन्द्र नभए पनि राजतन्त्र निरन्तरताका लागि गिरिजाबाबुलाई मनाउने अन्तिम प्रयास गरें। बेबी किङ पो गराउन सकिन्छ कि ! म लागि परें।

कटवाल बेबी किङका सन्दर्भमा आफ्नो पुस्तकमा लेख्छन्– गिरिजाबाबुसँग कुरा राखें। हुँदै हुन्न, उहाँ कड्किनुभयो। मैले जानेको तर्क गरें। रुखो स्वर गरें। कहिले नरम भएँ। उहाँलाई राजी गराएरै छाडें।

यहाँ बोल्यो भने माओवादीले भड्काउन सक्छन्, विराटनगर बोलेर टेस्ट गर्छु। प्रधानमन्त्रीले भन्नुभयो। तपाईं दरवारतिर कुरा मिलाउनुस्।

मैले यसबारे एडिसीहरूसँग कुरा गरें। राजतन्त्र जोगाउन त्यान्द्रो यही हो भनेर राजालाई बुझाउन भनें। त्यसको एक दुई दिनमा एडिसी विजयविक्रमले मसँग समय मागे। तपाईंले सेरिमोनियल वा बेबी किङबारे बोल्न जरुरी छैन्। विजयले ज्ञानेन्द्रको रुखो सन्देश सुनाए। अब तर्क–वितर्क ‘दगलफसल’ गरेर काम थिएन।

ज्ञानेन्द्र सक्रिय रहने ध्येयमा रहेका कारणले नै गिरिजाप्रसाद कोइरालाले बेबी किङ नराखेको कतिपयको बुझाई छ। अहिले भने शाह बंश राजसंस्थाको पक्षमा र खासगरी संवैधानिक बनेर बस्न पनि राजी रहेको छ।

यसअघि ज्ञानेन्द्र शाहले बेलामौका दिने गरेको सन्देशमा पनि अभिभावकत्वमा बस्न सक्ने संकेत गरेका थिए। सोही कारण राजसंस्थावादीको आन्दोलन चैत १५ देखि नै चर्किएको थियो। 

ज्ञानेन्द्र शाह संवैधानिक बनेर बस्ने विषयमा राप्रपा अध्यक्ष राजेन्द्र लिङ्देनले पनि बताएका छन्। एउटा कार्यक्रममा उनले भने,‘राजसंस्था सक्रिय होइन, संवैधानिक र कार्यकारी निर्वाचित प्रधानमन्त्री बनाउने हो। अनि मात्र विकास सम्भव छ।’