SEE मात्र सबैथोक होइन, सफलताको बाटो अनेक छन्

नेपालमा माध्यमिक शिक्षा परीक्षा (SEE) लाई विद्यार्थीहरू, अभिभावकहरू, र समाजले अत्यधिक महत्व दिने गरेका छन्। धेरैका लागि यो परीक्षा जीवनको टर्निङ प्वाइन्ट जस्तै भएको छ। परीक्षा चलिरहेको छ, विद्यार्थीहरू रातदिन मेहनत गरिरहेका छन् भने अभिभावकहरू छोराछोरीको नतिजा बारे चिन्तित देखिन्छन्। तर शिक्षाविद्हरू भने भन्छन् – “SEE मात्र सबैथोक होइन, यो त भविष्यको यात्रा तय गर्ने एउटा खुड्किलो मात्र हो।"

SEE को महत्त्व र त्यसप्रतिको सोचाइ

SEE परीक्षालाई धेरै अभिभावक र विद्यार्थीहरूले भविष्यको आधारशिला ठान्ने गरेका छन्। राम्रो अंक ल्याउनका लागि कतिपय विद्यार्थीहरू महिनौँअगाडिदेखि ट्युसन लिने, थप कक्षाहरू जाने, र निरन्तर अध्ययनमा लाग्ने गर्छन्। कतिपय अभिभावकहरू आफ्ना छोराछोरीलाई राम्रो अंक ल्याउन दबाब दिने गर्छन्। नेपालमा यस्तो मानसिकता हावी छ कि SEE मा उच्च अंक ल्याए मात्र राम्रो कलेजमा भर्ना हुन पाइन्छ, राम्रो जागिर पाइन्छ, र जीवन सफल हुन्छ।

तर, शिक्षाविद्हरू भन्छन् – “एक परीक्षा मात्रले भविष्यको सफलता वा असफलता निर्धारण गर्न सक्दैन।" परीक्षामा राम्रो नम्बर ल्याउनु राम्रो कुरा हो, तर जीवनमा अगाडि बढ्नका लागि सिर्जनशीलता, लगनशीलता, आत्मविश्वास, र व्यवहारिक सीपहरू पनि त्यतिकै आवश्यक छन्।

SEE पछि मात्र पनि धेरै अवसरहरू छन्

नेपालमा SEE लाई अन्तिम नतिजा जस्तो मान्ने गरिन्छ, तर वास्तविकता फरक छ। SEE पछि पनि विद्यार्थीहरूका लागि धेरै अवसरहरू उपलब्ध छन्।

• विभिन्न शैक्षिक धारहरू: SEE पछि विद्यार्थीहरूले विज्ञान, व्यवस्थापन, मानविकी, शिक्षा, प्राविधिक तथा व्यावसायिक धारहरू जस्ता विभिन्न विषयहरू रोज्न सक्छन्। आफ्नो रुचि अनुसारको विषय छानेर अध्ययन गर्न सकिन्छ।

• प्राविधिक तथा व्यावसायिक शिक्षा: SEE पास गरेका विद्यार्थीहरूले सीटीईभीटी (CTEVT) अन्तर्गतका विभिन्न प्राविधिक तथा व्यवसायिक कोर्सहरू गर्न सक्छन्। प्लस टु बाहेक अन्य विकल्पहरू पनि उत्तिकै महत्वपूर्ण हुन सक्छन्।

• सीपमूलक तालिम: सीप सिकेर पनि व्यक्तिले सफलता प्राप्त गर्न सक्छ। अहिलेको डिजिटल युगमा कम्प्युटर प्रोग्रामिङ, डिजिटल मार्केटिङ, ग्राफिक डिजाइन, फोटोग्राफी, भिडियो एडिटिङ जस्ता सीप सिकेर राम्रो करियर बनाउन सकिन्छ।

सफलता प्राप्त गर्ने अन्य उपायहरू

परीक्षामा राम्रो नतिजा ल्याउनु महत्त्वपूर्ण भए पनि जीवनको सफलता मात्र SEE मा निर्भर हुँदैन। जीवनमा अगाडि बढ्नका लागि अन्य महत्वपूर्ण तत्वहरू पनि आवश्यक हुन्छन्।

1. लगनशीलता र परिश्रम – कुनै पनि क्षेत्रमा सफलता प्राप्त गर्न निरन्तर मेहनत अनिवार्य छ। परीक्षामा कम नम्बर आए पनि हार नमान्ने बानीले मानिसलाई सफल बनाउँछ।

2. नवीन सोच र सिर्जनात्मकता – कुनै पनि नयाँ आइडिया ल्याएर व्यवसाय सुरु गर्ने, नयाँ कुरामा लगानी गर्ने, र नयाँ ज्ञान सिक्ने बानीले ठूलो परिवर्तन ल्याउन सक्छ।

3. व्यवहारिक ज्ञान र सीप – केवल किताबी ज्ञान मात्र होइन, व्यवहारिक सीप सिकेर पनि व्यक्तिले राम्रो करियर बनाउन सक्छ।

4. आत्मविश्वास – परीक्षा सफलताको लागि मात्र नभई, जीवनका सबै क्षेत्रमा आत्मविश्वासको ठूलो भूमिका हुन्छ। आत्मविश्वास भएकाले असफलताबाट सिकेर अघि बढ्न सक्छ।

अभिभावक र समाजको भूमिका

विद्यार्थीहरूलाई सफल बनाउन अभिभावक र समाजको भूमिका महत्वपूर्ण हुन्छ। अभिभावकहरूले आफ्ना छोराछोरीलाई नम्बरको मात्रै पछि नलाग्न प्रेरित गर्नुपर्छ। समाजले पनि ‘SEE पास नगरे सफल भइँदैन’ भन्ने गलत मानसिकता त्याग्नुपर्छ।

शिक्षाविद्हरू भन्छन् – “विद्यार्थीलाई चाहिने कुरा भनेको आत्मविश्वास, सही मार्गदर्शन, र आफ्नो रुचि पहिचान गर्न सक्ने वातावरण हो।" अभिभावकहरूले आफ्ना छोराछोरीलाई पढाइमा मात्र होइन, अन्य सीपहरूमा पनि अगाडि बढ्न प्रेरित गर्नुपर्छ।

SEE भनेको यात्रा मात्र हो, गन्तव्य होइन

SEE को परीक्षा महत्वपूर्ण छ, तर जीवन यसमा मात्र सीमित छैन। यो एउटा खुड्किलो मात्र हो, जसले विद्यार्थीहरूलाई अगाडि बढ्न मद्दत गर्छ। सफलता पाउनको लागि एक मात्र बाटो छैन, धेरै विकल्पहरू छन्।

त्यसैले, विद्यार्थीहरूले SEE लाई डरको रूपमा होइन, नयाँ अवसरको रूपमा लिनुपर्छ। अभिभावकहरूले पनि अत्यधिक दबाब सिर्जना नगरी सन्तानलाई नयाँ सोच र सिर्जनात्मकतासहित अघि बढ्न प्रेरित गर्नुपर्छ। सफलता कुनै एउटा परीक्षाले मात्र निर्धारण गर्दैन, बरु लगनशीलता, परिश्रम, र आत्मविश्वासले तय गर्छ।