जेलमा यस्तो 'फाइभ स्टार' होटलको सुविधा हुँदा नि अपराध बढ्दैन जहाँ

काठमाडौं– डेनमार्कका कारागारहरू विश्वमै सबैभन्दा सुधारमुखी, मानव अधिकारमैत्री र अत्याधुनिक सुविधायुक्त थुनुवा व्यवस्थापनका लागि परिचित छन्। यिनीहरू सजाय दिने भन्दा पनि सुधार र समाजमा पुनर्स्थापना गर्ने उद्देश्यले डिजाइन गरिएका हुन्छन्। डेनमार्कको आपराधिक न्याय प्रणाली कारावासलाई अन्तिम विकल्पका रूपमा लिन्छ र सजायको अवधिभन्दा पनि सुधारको प्रभावमा विश्वास राख्छ।

डेनमार्कका अधिकांश जेलहरू खुल्ला वा अर्ध-खुल्ला प्रकारका छन्। यसमा थुनुवाहरूलाई अध्ययन, काम गर्ने, खाना पकाउने, र आफन्तसँग नियमित भेटघाट गर्ने सुविधा दिइन्छ। थुनुवाहरूलाई व्यक्तिगत कोठा दिइन्छ, जसमा बिछ्यौनादेखि टेलिभिजन, कुकर, वाशबेसिन जस्ता अत्यावश्यक सामग्री हुन्छन्। केही कोठाहरू होटलको सानो कोठा जस्तै देखिन्छन्।

उदाहरणका लागि, फ्यान्सटर जेल (Storstrøm Prison) डेनमार्कको अत्याधुनिक कारागार हो, जसको डिजाइन वास्तुकलात्मक हिसाबले खुलेको क्याम्पसजस्तो गरिएको छ। यहाँको उद्देश्य थुनुवालाई सामाजिक जीवनमा पुनःस्थापित गराउने हो। यो जेलमा थुनुवाहरूलाई शैक्षिक तालिम, व्यावसायिक सीप, मनोवैज्ञानिक परामर्श र व्यायामको सुविधा दिइन्छ। त्यहाँ पुस्तकालय, जिम, खेल मैदान, योग कक्षा र औपचारिक कक्षा सञ्चालन पनि हुन्छन्।

थुनुवा र सुरक्षाकर्मीबीचको सम्बन्ध पनि धेरै मैत्रीपूर्ण हुन्छ। जेल गार्डहरूले हतियार प्रयोग गर्दैनन् र थुनुवासँग नियमित संवादमा रहने नीति अपनाइन्छ। यसले आन्तरिक हिंसालाई न्यून पार्न सहयोग पुर्‍याएको छ।

डेनमार्कमा जेल संख्यात्मक रूपमा धेरै छैनन्, किनकि सजायको विकल्पका रूपमा सामुदायिक सेवा, घरमै निगरानी, वा मनोपरामर्शमार्फत सुधार कार्यक्रमलाई प्राथमिकता दिइन्छ। यसकै कारण डेनमार्कमा पुनःअपराध गर्ने दर (recidivism rate) निकै कम छ — करिब २७%।

एक हिसाबले भन्ने हो भने फाइभ स्टार होटलको सुविधाभन्दा पनि गज्जबको सुविधा रहेको हुन्छ। तैपनि यहाँ पुनःअपराध गर्ने हुँदैनन् भने अपराध पनि कम हुन्छन्।

यस्ता मानवीय र आधुनिक व्यवस्थाले डेनमार्कलाई जेल सुधारको उदाहरणीय देश बनाएको छ। विश्वका धेरै देशहरूले डेनमार्कको जेल प्रणालीबाट सिक्ने प्रयास गरेका छन्। तसर्थ, डेनमार्कका कारागारहरू सजाय होइन, सुधारको केन्द्रका रूपमा परिचित छन्।