काठमाडौं महानगरले अपनाउन सक्छ सडकमा छाडा कुकुर नियन्त्रणका लागि यस्ता उपाय

काठमाडौं– सडकमा छाडा कुकुरका कारण कतिपयले हैरानी खेपिरहेका हुन्छन्। यीनले कतिपयलाई टोक्ने, पछ्याउने र दुख दिने मात्र होइन सहरलाई फोहोर बनाउने पनि गरेका छन्। 

यस्ता कुकुर नियन्त्रणका लागि काठमाडौं महानगरपालिकाले उपाय नअपनाएको होइन। तर, जब कुकुर बुढा हुन्छन् अनि यसका मालिकले सडकमा छाड्ने समेत गरेको पाइन्छ। 

तर यसलाई नियन्त्रण गर्न सकिने उपाय पनि रहेछन्। यसका लागि महानगरपालिकाले नेदरल्यान्डसको उपायलाई अपनाउन सक्छ।

नेदरल्यान्ड आज विश्वमा यस्तो अद्वितीय उदाहरणका रूपमा चिनिन्छ, जहाँ सडकमा एउटा पनि छाडा कुकुर देखिँदैन। 

यो अवस्था एकै रातमा आएको होइन। कहिल्यै त्यहाँ पनि छाडा कुकुरको ठूलो समस्या थियो। तर, सरकार, सामाजिक संगठनहरू र नागरिकहरूको संयुक्त प्रयासबाट नेदरल्यान्डले यो समस्या पूर्ण रूपमा अन्त्य गरेको रहेछ। 

एउटा समय थियो, जब नेदरल्यान्डका गल्ली–गल्लीमा ठूलो संख्यामा छाडा कुकुर घुम्थे। यी कुकुरका कारण सडक दुर्घटना, रेबीजजस्ता रोगको संक्रमण र मानिसहरूमा त्रास फैलिनेजस्ता समस्या सामान्य थिए। 

यसको मुख्य कारण थियो, पाल्तु कुकुरलाई सडकमा छोड्ने बानी, नियोजन (नसबन्दी)को कमी र अनियन्त्रित प्रजनन्।

यसलाई नियन्त्रणमा ल्याउन त्यहाँको सरकारले सीएनभीआर कार्यक्रम चलाएको थियो। 

• सीएनभीआर अर्थात कलेक्ट, न्यूटर, भ्याक्सिनेट र रिटर्न कार्यक्रमलाई तिव्रताका साथ चलाइयो।
• सडकमा पाइने कुकुरलाई नियन्त्रणमा लिने, कुकुरको प्रजनन क्षमता अन्त्य गर्ने, ताकि संख्या नबढोस्, रेबीज तथा अन्य संक्रामक रोगबाट बचाउन खोप दिने र उपचार र नसबन्दीपछि कुकुरलाई पुनः सोही क्षेत्रमा छोड्ने।
• यस कार्यक्रमबाट जन्मदर नियन्त्रणमा आयो र स्वास्थ्य सम्बन्धी जोखिम पनि घट्यो।
• यसबाहेक कानुन कडा बनाएर जरिवानाको सीमा बढाइयो। 
• नेदरल्यान्डमा जनावरसँग क्रुर व्यवहार गर्नु वा सडकमा छोड्नु कडा कानुनी अपराध मानिन्छ। पाल्तु कुकुरलाई सडकमा छोडेमा कानुनी सजाय हुन्छ। दोषी ठहर भएमा ठूलो जरिवाना र जेल सजाय दिइन्छ।
• यी कानुन कार्यान्वयनका लागि विशेष जनावर प्रहरी बल (एनीमल पुलिस फोर्स) गठन गरिएको छ, जसले जनावर दुव्र्यवहारका घटनामा तुरुन्त कारबाही गर्छ।
• नेदरल्यान्ड सरकारले पालतु जनावरको पसलबाट कुकुर किन्नेमा उच्च कर लगायो।
• कर धेरै भएकाले धेरै मानिसले पसलबाट किन्नुभन्दा शेल्टरबाट कुकुर लिन थाले।
• शेल्टरबाट कुकुर लिनेलाई कर छुट दिइयो, जसले आवारा कुकुरलाई घर पाउन मद्दत गरेको थियो।
• सरकारी नीतिसँगै नागरिकको जागरूकता पनि ठूलो कारण बन्यो। मानिसहरू न केवल शेल्टरबाट कुकुर लिन थाले, तर पशु अधिकारप्रति संवेदनशील पनि भए। 
• विद्यालय र मिडियामार्फत सन्देश फैलाइयो कि कुकुर पनि परिवारका सदस्यझैँ माया र हेरचाहका हकदार हुन्छन्।
• यी कडा कानुन, कर नीति र प्रभावकारी कार्यक्रमका कारण नेदरल्यान्डले छाडा कुकुरको समस्या पूर्ण रूपमा अन्त्य गरेको थियो। 
• आज त्यहाँको सडकमा एउटा पनि सडक कुकुर देखिँदैन। सबै कुकुर या त पाल्तु छन्, या शेल्टरमा सुरक्षित छन्।

नेपाल र खासगरी ठूलो बजेट भएको तथा कुकुर पाल्ने सौखिनको संख्या ठूलो भएको काठमाडौं महानगरपालिका सरकारले यस्ता काममा ध्यान दिन सक्छ। यसबाहेक अन्य महानगरहरुले पनि अनुसरण गरे सडकमा रहेका छाडा कुकुरको बिगबिगी अन्त्य हुन सक्ने सम्भावना छ।